„Pesma i slika su najveća istina koja beše u Boga.“
Senka Vlahović
Da je poezija nemo slikarstvo,
a slika – rečita poezija, svedočili su umetnici (pesnici i slikari), koliko
i sami poklonici umetnosti, i istovremeno ukazivali na to da i jedno i drugo – i
poezija i slikarstvo – vode istom cilju – Istini. Knjiga poetskih, lirskih zapisa, bogato ilustrovana nesvakidašnjim
slikama zgusnute,
mitske simbolike,
Banatska Venera i junak Dimitrij, autorke Senke Vlahović, ne samo
da usvaja Horacijev poetski princip „Ut pictura poesis” („poezija je verbalno slikarstvo”), nego kao analogni reciprocitet
nudi slike kao najvišu poeziju, čime se potvrđuju reči Filostrata da „ona ista mudrost
koja nadahnjuje pesnika, odlučuje takođe o vrednosti slikarske umetnosti, jer i
ona sadrži mudrost”. I Slika i Reč su za autorku nosioci najviše Istine koja je
ovaploćenje božanskog principa; i jedno i drugo vode (po)znanju najviše mudrosti
koja „beše u Boga”.
U
estetskom smislu, vrednosnu dimenziju knjige čine podjednako i Slika i Reč, među
kojima nema dominacije niti rivaliteta – plavetnilo kao dominantan kolorit,
sa značenjima beskraja, bezgraničja, ruskih stepa, koliko i banatske ravnice,
nosi podjednaku semantičku višeslojnost u pesmi, koliko i u slici.
U svoj beskrajni plavi krug autorka smešta Tatjaninu molitvu i Dimitrijevu
odsutnost; mogućnost savršenog (meta)fizičkog sjedinjena u Jednom i strepnju da
do takvog (s)jedinjenja ne dođe u ovom svetu. Između ovostranog sveta (oličenog
u banatskoj ravnici, Tatjani kao slici i simbolici zemlje, plodnosti, rađanja i
emanacije života, i Dimitriju kao ratniku, braniocu zemlje, časti i imena)
i onostranog (nad)sveta (predstavljenog beskrajnom plaveti Neba nad ravnicom,
Tatjane kao vezilje snova i čežnji, čekanja i nadanja, isceljenja i nadahnuća, Kosovke
devojke, Jefimije, Tatjane, i Dimitrijem, mitskim junakom, pesnikom, satkanog
po slici Adama, Dimitrija Karamazova, Evgenija Onjegina, Vuka Isakoviča), kao Demoklov
mač lebde pitanja:
Ima
li stvarnosti kad se ljubi? Ima li istine za Tatjanu? Ima li milosti? Prosvetljena
il` luda ona postaje kad se skaska i java negde sretnu. Dve priče iz različitih
svetova. Ovostranog i onostranog. Pesma i belina papira. Kao jarci na brvnu. Kao
dva kraja konca crvenog što u čvor jedan drugog dozivaju.
Poetsko razrešenje
ove dileme autorka pronalazi u opredeljenju za jednu novu (nad)stvarnost – Sliku
ruskih ravnica (oslikanih izrazitim plavetnilom i simbolima pšenice, mača i zvezde)
kao mitske, obećane zemlje, svojevrsnog Edemskog vrta u kojem je moguće ostvariti
prvotnu čistotu i punoću bića, jedinstvo suprotnosti oba sveta. Jer, „stvarnost
je neumitna”, a mitska slika „muške pole” retka koliko i Halejeva kometa, na koju
se, ne slučajno, autorka poziva. Ako je ljubav, kao što pesnikinja kaže: „bolest
koju hrane čekanje, lutanje i snovi”, onda joj isceljenje leži u ostvarenju celo(vitosti)
ili sjedinjenja. Za ostvarenje tog načela Celine ili vrhovnog Jedinstva neophodan
je, platonovski rečeno, „pokret duše”; potrebna je belina (praznina) hartije i talenat
(punoća) umetnika. A ova autorka ih ima u izobilju, ostvarujući tako jedno od vrhovnih
načela umetnosti – njeno katarzično svojstvo.
dr Marija Jeftimijević
Mihajlović
