Izložba
„Priroda i društvo”, Galerija „Terra” Kikinda, 19. 1. 2018.
Branislava
Brandić, fotografkinja, vizuelna i multimedijalna umetnica iz Kikinde, svojom
izložbom fotografija, praćenih video-radom i instalacijom, pod zajedničkim nazivom
„Priroda i društvo” ponudila nam je sliku protivurečnosti savremenog čoveka
razapetog između sopstvene unutrašnje prirode, prirode koja ga okružuje i civilizacijskih
tekovina i proizvoda koji su se okrenuli protiv njega, a možda i on sam protiv
sebe.
U
vremenu intenzivnih vizuelnih i masovnih komunikacija, digitalne multimedije, interaktivnih
internet platformi i vremenu spektakla, Branislava Brandić svesno formira svoj
vizuelni, fotografski, digitalni umetnički jezik kojim svetu iskazuje poruke
koje iz nje neizostavno traže da budu izrečene, i ovaploćuje ih u izložbi
„Priroda i društvo” kroz fotografije, video-rad i instalaciju – čime spaja
statičnu, pokretnu i „zvučnu” sliku, i trodimenzionalnu instalaciju u
galerijskom prostoru kao jednu slojevitu multimedijalnu celinu.
Branislava
nam je ponudila jednu ravan iščitavanja njenih radova kroz relaciju priroda–društvo iz ugla nužnosti
ekološke svesti za očuvanjem životne sredine i reciklažom. Moguće da se drugi
nivoi čitanja dešavaju kod autora ovih redova zbog njegovog ličnog konteksta
ili „habitisa” (prema: Pjer Burdije), ali možda i zbog toga što sama autorka i
nije do kraja svesna dubine i poetske dimenzije svojih vizuelnih poruka. Njeno delo
govori daleko više više od onoga što nam je autorka samim naslovom i kratkim
tekstom o konceptu izložbe nagovestila stavljajući fokus na angažovanost izložbe. Autorka definiše izložbu ovako: „Odnos društva prema prirodi. Duboka povezanost sa prirodom s jedne, ili pak svesno zanemarivanje, nezainteresovanost sa druge strane. Kada će čovek početi da oseća odgovornost, hoće li krenuti od sebe ili će priroda biti primorana da uzvrati udarac i izbori se za svoj opstanak.”
Njeni
radovi su vrlo poetični, lirski, pomalo nadrealni, simbolistički i mistični, a ne
nužno angažovani u cilju podizanja ekološke svesti kroz umetničko delo. Ona nam
govori o izgubljenom, stešnjenom, u najlon obavijenom, sa gas maskom protiv
„medijskih otrova”, savremenom čoveku, usamljenom pojedincu koji duboko
proživljava svoju patnju i otuđenost, i koji u kontaktu sa prirodom, koja jeste
glavna scenografija Branislavinih režiranih fotografija i video-radova, nazire
put svog mogućeg izbavljenja iz tesnaca i ćorsokaka, put svog mogućeg duhovnog
oslobađanja i duhovne reciklaže. Taj usamljeni pojedinac, u kontaktu sa živom
prirodom, nasuprot tehnološkoj stvarnosti (koju na radovima ne vidimo, ali u
sadašnjem istorijskom trenutku smo je duboko svesni i ona čini naš kontekst),
teži povratku samom sebi, svojoj duhovnoj prirodi, svojoj istini, povratku u
utrobu majke zemlje – nepregledne uzorane ravnice – svog početka, izvora života
i svog kraja, on teži stapanju sa drvetom kao sopstvenim izgubljenom telom,
korenima i krošnjom što dotiče nebo. Ono što ga guši, steže, jeste sve materijalno
što je stvorio, što se pretvara u otpad i ništavilo naspram duše koja je
besmrtna i jednaka i harmonična sa večnom i čistom prirodom.
Na
fotografijama Branislave Brandić prisutna je bogata simbolika: ruke junakinje kao
korenje izvađeno iz zemlje ili kao grane sa žutim, pred opadanjem, lišćem, koje
se mora obnoviti i ponovo zazeleneti; Mesec se kao velika blješteća lampa spustio
na zemlju da se može dotaći kao izvor nepresušne obnavljajuće energije; ritualni
ples junakinje oko posečenog drveta je kao vapaj za njegovim ozdravljenjem ili
žal za njegovom smrću.
Čista
nepregledna ravnica, zemlja, ravan horizont, ili šuma, prostor su u kom se
junaci Branislavinih fotografija sreću sa prirodama sopstvenih bića, svojih
izgubljenih identiteta (lica junaka skoro nikad ne vidimo), sa spoznajom
potrebe da ta bića sačuvaju, obnove i recikliraju duše, da očuvaju unutrašnji
duhovni svet od svega onog stvorenog što će nas zatrovati ako nastavimo u
beskraj da ga gomilamo, konzumiramo i uvijamo oko sebe kao najlon, pakovanje u
kom se ne da disati.
Ove
digitalne kolor fotografije, kako nam je autorka otkrila, uglavnom nisu
proizvod foto-manipulacija, njihova nestvarna
dimenzija nastala je režiranjem datih scena i prizora u stvarnosti, a ne
njihovim kompjuterskim i naknadnim manipulacijama (osim kod na pr. pokreta ili
Meseca koji se spustio na zemlju). Karakteristična je i određena mirnoća,
jednostavnost u kompoziciji kojom dominiraju ljudska figura i pejsaž, najčešće
mala dubinska oštrina kao čisto fotografska odlika, i dominantne zelena, žuta i
braon boje pejsaža.
Motivi
i junaci sa fotografija nalaze se i u video-radu za koji imamo utisak da je prvi
nastao a da su iz njega „izvučene” fotografije. Akteri iskazuju minimalizam
pokreta i radnji, jedini zvukovi su iz prirode, lišće šušti, voda kaplje,
krošnja se njiše – sve to oživljava vizuelne poruke Branislave Brandić. Njen
video-rad je zbir fotografija sa izložbe pretvorenih u filmske kadrove, oživljenih
sa malim vremenskim produžetkom i minimalnim pomeranjima. Branislava je ovde
ipak ostala bliska svom fotografski izgrađenom jeziku, a video joj služi kao
jedna dopuna, tehnička mogućnost i
neminovnost savremenog trenutka u umetnosti i medijima koja pomaže Branislavi
da dopre do konzumenata svojih poruka, bivajuću pri tom ne samo fotograf, već i
snimatelj i reditelj.
Instalacija
koja prati izložbu se sastoji od jedne gomile zemlje sa zabodenim cvetom od
plastike i druge gomile plastike sa pravim cvetom, koja na zanimljiv način u
prostoru ilustruje i dopunjuje Branislavinu osnovnu ideju o suprotstavljenosti
sveta prirode i sveta društva kao večnim antipodima čiju harmoniju i ravnotežu mora
da uspostavi upravo čovek.
Poruke
sa fotografija i multimedijalne izložbe Branislave Brandić upućuju nas da se
vratimo prirodi koja nas okružuje, ali i onoj unutrašnjoj, da se vratimo sebi, majci
zemlji, zavičaju duše, arhetipima, sopstvenom telu kao stablu sa korenima u toj
zemlji i granama što kao ruke streme ka nebu, da spustimo Mesec do nas samih i
dotaknemo sjaj duha – Mesec koji kao stražar noći čuva naše biće i uči nas kako
da obnovimo vezu sa prirodom, očuvamo i recikliramo i nju, i prirodu sopstvene
duše.
Senka Vlahović, vizuelni umetnik
Video rad „Priroda i društvo”
