Duhovna reciklaža prirodom na fotografijama Branislave Brandić

Izložba „Priroda i društvo”, Galerija „Terra” Kikinda, 19. 1. 2018.


Branislava Brandić, fotografkinja, vizuelna i multimedijalna umetnica iz Kikinde, svojom izložbom fotografija, praćenih video-radom i instalacijom, pod zajedničkim nazivom „Priroda i društvo” ponudila nam je sliku protivurečnosti savremenog čoveka razapetog između sopstvene unutrašnje prirode, prirode koja ga okružuje i civilizacijskih tekovina i proizvoda koji su se okrenuli protiv njega, a možda i on sam protiv sebe.

U vremenu intenzivnih vizuelnih i masovnih komunikacija, digitalne multimedije, interaktivnih internet platformi i vremenu spektakla, Branislava Brandić svesno formira svoj vizuelni, fotografski, digitalni umetnički jezik kojim svetu iskazuje poruke koje iz nje neizostavno traže da budu izrečene, i ovaploćuje ih u izložbi „Priroda i društvo” kroz fotografije, video-rad i instalaciju – čime spaja statičnu, pokretnu i „zvučnu” sliku, i trodimenzionalnu instalaciju u galerijskom prostoru kao jednu slojevitu multimedijalnu celinu.


Branislava nam je ponudila jednu ravan iščitavanja njenih radova kroz relaciju priroda–društvo iz ugla nužnosti ekološke svesti za očuvanjem životne sredine i reciklažom. Moguće da se drugi nivoi čitanja dešavaju kod autora ovih redova zbog njegovog ličnog konteksta ili „habitisa” (prema: Pjer Burdije), ali možda i zbog toga što sama autorka i nije do kraja svesna dubine i poetske dimenzije svojih vizuelnih poruka. Njeno delo govori daleko više više od onoga što nam je autorka samim naslovom i kratkim tekstom o konceptu izložbe nagovestila stavljajući fokus na angažovanost izložbe. Autorka definiše izložbu ovako: „Odnos društva prema prirodi. Duboka povezanost sa prirodom s jedne, ili pak svesno zanemarivanje, nezainteresovanost sa druge strane. Kada će čovek početi da oseća odgovornost, hoće li krenuti od sebe ili će priroda biti primorana da uzvrati udarac i izbori se za svoj opstanak.”


Njeni radovi su vrlo poetični, lirski, pomalo nadrealni, simbolistički i mistični, a ne nužno angažovani u cilju podizanja ekološke svesti kroz umetničko delo. Ona nam govori o izgubljenom, stešnjenom, u najlon obavijenom, sa gas maskom protiv „medijskih otrova”, savremenom čoveku, usamljenom pojedincu koji duboko proživljava svoju patnju i otuđenost, i koji u kontaktu sa prirodom, koja jeste glavna scenografija Branislavinih režiranih fotografija i video-radova, nazire put svog mogućeg izbavljenja iz tesnaca i ćorsokaka, put svog mogućeg duhovnog oslobađanja i duhovne reciklaže. Taj usamljeni pojedinac, u kontaktu sa živom prirodom, nasuprot tehnološkoj stvarnosti (koju na radovima ne vidimo, ali u sadašnjem istorijskom trenutku smo je duboko svesni i ona čini naš kontekst), teži povratku samom sebi, svojoj duhovnoj prirodi, svojoj istini, povratku u utrobu majke zemlje – nepregledne uzorane ravnice – svog početka, izvora života i svog kraja, on teži stapanju sa drvetom kao sopstvenim izgubljenom telom, korenima i krošnjom što dotiče nebo. Ono što ga guši, steže, jeste sve materijalno što je stvorio, što se pretvara u otpad i ništavilo naspram duše koja je besmrtna i jednaka i harmonična sa večnom i čistom prirodom.

Na fotografijama Branislave Brandić prisutna je bogata simbolika: ruke junakinje kao korenje izvađeno iz zemlje ili kao grane sa žutim, pred opadanjem, lišćem, koje se mora obnoviti i ponovo zazeleneti; Mesec se kao velika blješteća lampa spustio na zemlju da se može dotaći kao izvor nepresušne obnavljajuće energije; ritualni ples junakinje oko posečenog drveta je kao vapaj za njegovim ozdravljenjem ili žal za njegovom smrću.


Čista nepregledna ravnica, zemlja, ravan horizont, ili šuma, prostor su u kom se junaci Branislavinih fotografija sreću sa prirodama sopstvenih bića, svojih izgubljenih identiteta (lica junaka skoro nikad ne vidimo), sa spoznajom potrebe da ta bića sačuvaju, obnove i recikliraju duše, da očuvaju unutrašnji duhovni svet od svega onog stvorenog što će nas zatrovati ako nastavimo u beskraj da ga gomilamo, konzumiramo i uvijamo oko sebe kao najlon, pakovanje u kom se ne da disati.

Ove digitalne kolor fotografije, kako nam je autorka otkrila, uglavnom nisu proizvod foto-manipulacija, njihova nestvarna dimenzija nastala je režiranjem datih scena i prizora u stvarnosti, a ne njihovim kompjuterskim i naknadnim manipulacijama (osim kod na pr. pokreta ili Meseca koji se spustio na zemlju). Karakteristična je i određena mirnoća, jednostavnost u kompoziciji kojom dominiraju ljudska figura i pejsaž, najčešće mala dubinska oštrina kao čisto fotografska odlika, i dominantne zelena, žuta i braon boje pejsaža.


Motivi i junaci sa fotografija nalaze se i u video-radu za koji imamo utisak da je prvi nastao a da su iz njega „izvučene” fotografije. Akteri iskazuju minimalizam pokreta i radnji, jedini zvukovi su iz prirode, lišće šušti, voda kaplje, krošnja se njiše – sve to oživljava vizuelne poruke Branislave Brandić. Njen video-rad je zbir fotografija sa izložbe pretvorenih u filmske kadrove, oživljenih sa malim vremenskim produžetkom i minimalnim pomeranjima. Branislava je ovde ipak ostala bliska svom fotografski izgrađenom jeziku, a video joj služi kao jedna dopuna,  tehnička mogućnost i neminovnost savremenog trenutka u umetnosti i medijima koja pomaže Branislavi da dopre do konzumenata svojih poruka, bivajuću pri tom ne samo fotograf, već i snimatelj i reditelj.

Instalacija koja prati izložbu se sastoji od jedne gomile zemlje sa zabodenim cvetom od plastike i druge gomile plastike sa pravim cvetom, koja na zanimljiv način u prostoru ilustruje i dopunjuje Branislavinu osnovnu ideju o suprotstavljenosti sveta prirode i sveta društva kao večnim antipodima čiju harmoniju i ravnotežu mora da uspostavi upravo čovek.


Poruke sa fotografija i multimedijalne izložbe Branislave Brandić upućuju nas da se vratimo prirodi koja nas okružuje, ali i onoj unutrašnjoj, da se vratimo sebi, majci zemlji, zavičaju duše, arhetipima, sopstvenom telu kao stablu sa korenima u toj zemlji i granama što kao ruke streme ka nebu, da spustimo Mesec do nas samih i dotaknemo sjaj duha – Mesec koji kao stražar noći čuva naše biće i uči nas kako da obnovimo vezu sa prirodom, očuvamo i recikliramo i nju, i prirodu sopstvene duše.


Senka Vlahović, vizuelni umetnik

Video rad „Priroda i društvo”