Recenzija knjige crteža „Vremeplov”
Miodraga Nadlačkog (Banatski kulturni centar, 2015)
Knjiga crteža „Vremeplov” je knjiga umetnika (livre d'artiste) ili monografija crteža istaknutog srpskog slikara Miodraga Nadlačkog, koja je podeljena u pet ciklusa, čiji su nazivi okosnica njegovih vizuelnih, crtežom, u tušu, promišljanja: „Zametak”, „Između početka i kraja”, „Mesečava kuća”, „Bezvremeno klatno” i „Vremeplov”.
Miodrag Nadlački je autor koji svoju polaznu ideju, vrlo složenu, zaokruženu, simboličku, metafizičku, blago narativnu i duboko promišljenu, iskazuje likovnim sredstvima na potpuno drugačiji način, dakle, ne racionalno, kao jasnu misao ili realnu predstavu koja u njegovom biću nastaje, već apstrakno. Međutim, njegova apstrakcija nije, ili je vrlo malo, ekspresivna, ne samo u postupku nastajanja, već i u likovnom izrazu. Ova apstrakcija je vrlo precizna, minuciozno iscrtana gustom šrafurom i prikazana sa simboličkim naznakama ideje ili poruke. Autorovu ideju bismo možda i nešto drugačije tumačili da nam on ne daje putokaze i smernice naslovima svojih crteža. Ti naslovi su kao šifre za razrešavanje njegovih misaono-crtačkih enigmi, kao mape za lavirinte ili naznake njegovih stvaralačkih namera i motiva.
Ako je značenje
slike u oku posmatrača, autor nam, ipak, dajući smernice kroz naslove radova, ne
može do kraja nagovestiti sve nijanse svoje misli, pa i nametnuti svoje značenje.
Posmatrač/čitalac će svaki za sebe, usled (ličnog) konteksta, tumačiti poruke na
svoj način. Ali, bez obzira na to večito pitanje koliko ima tumačenja/čitanja istog
dela/teksta, naslovi crteža Miodraga Nadlačkog, pa i ciklusa u ovoj knjizi, zasigurno
nameću putanju čitanja njegovog izraza i njegove ideje.
Ako je svako umetničko
delo tekst, bilo ono pisano, likovno, dramsko i sl, kod Nadlačkog imamo dva teksta,
jedan vizuelni tj. njegov crtež, a drugi verbalni ili literarni, kroz nazive crteža
i ciklusa u ovoj knjizi. Ili crtež i njegov naziv kod Nadlačkog čine celinu, pa
su zajedno jedan umetnički literarno-vizuelni tekst. Kod slika nekih drugih autora,
nazivi i nisu toliko važni, ovde su ključni i nerazdvojni deo slike, i to po želji
autora. Jer Nadlački je i filozof, i pesnik, i književnik, on čita, studira i promišlja
dugo, duboko i temeljno, gotovo čitavog života, i sublimira svoja duhovna saznanja
krajnje minimalistički, kroz apstraktnu sliku, sa skromnim simboličkim naznakama
njegove ideje i kroz naziv slike koja je razrešenje njegove tajne. Šta bi bilo da
je Nadlački svojim crtežima dao nazive kompozicija 1,2,3... i tako redom? Naša sloboda
tumačenja dela bi bila veća.
Filozof/slikar
Miodrag Nadlački svoje poimanje života i sveta kroz simboličke i ikoničke znakove
ispisuje, iscrtava i nudi posmatraču i čitaocu kao vizuelni tekst koji daje moguće
odgovore na večne upitanosti nad smislom života, rađanjem, smrću, životnim krugom,
ljubavlju, polovima, nad nepresušnom i obnovljivom energijom, nad onostranim, duhovnom,
mističnim, nad korenima, arhetipima, nad paganskim i pravoslavnim, nad tehničkim
dostignućima i budućnošću...
Nadlački se uspešno
bavio i ilustrovanjem knjiga poezije i proze, što uopšte nije slučajno s obzirom
na prethodno izrečeno da u osnovi njegovih apstraktnih vizuelnih poruka stoji jasna
i promišljena filozofska i pesnička misao, ideja, ili priča. U osnovi ilustracije
je poruka, ona može stojati ispisana uz ilustraciju ili ne, ona je, svakako, uvek
iskazana vizuelnim jezikom. Ako se povedemo definicijama da je ilustracija svaki
vizuelni komentar u svetu oko nas, ili
figurativna umetnička forma bazirana na pričanju
priče, dolazimo do toga je delo Miodraga Nadlačkog jedna posebna vrsta, moglo
bi se reći, apstraktne ilustracije njegovih
filozofskih promišljanja. U vreme intenzivnog promišljanja i razvoja vizuelnih komunikacija, ilustracija,
izjednačena sa visokom umetnošću, ovde potvrđuje svoju snažnu vezu sa pisanom reči
čiji su oblici spajanja prožimanja, pretakanja i tranformacije jednog u drugi bezgranični.
Kod Nadlačkog nemamo figuraciju i naraciju u najužem smislu, ali u nekom širem smislu,
kod njega se naziru i figure i priča, gledajući celinu: crteže sa naslovima, ili
sve crteže kroz cikluse uobličene u knjigu. On priča univerzalnu priču o putovanju
svakog čoveka i čitavog čovečanstva od rođenja do smrti, ili bolje reći od začeća
do vaskrsenja. I nije čudo što su ovakve teme odvele autora Miodraga Nadlačkog,
filozofa/slikara, u apstrakciju, apstrakciju koja ilustruje plovidbu kroz vreme u
beskonačno...
Senka
Vlahović
Novo Miloševo, 19. novembar 2015.
